Samenvatting Jo Dirix: 'Klimaatverandering: een ethisch probleem'

Turnhouts Wetenschapscafé
Jo Dirix: 'Klimaatverandering: een ethisch probleem'

De klimaatsverandering is een ethisch probleem en de activiteit van de geïndustrialiseerde mens is er de oorzaak van. Het klimaat behelst tevens een cluster van gekende problemen, zoals de voedselproblematiek, het energievraagstuk, de uitputting van grondstoffen, ...
Ondanks dat elk van deze problemen ethische vraagstukken met zich mee brengt wordt het klimaatprobleem gekenmerkt door enkele pertinente vraagstukken en vaststellingen: diegene die het minst verantwoordelijk zijn voor het probleem zijn zij die de grootste lasten ervan zullen dragen.
Kunnen we historische verantwoordelijkheid voor emissies toekennen?

Wat dienen we te ondernemen voor de toekomstige generaties?

In welke mate is het individu verantwoordelijk?

Is het huidige gebrek aan actie een daad van onrechtvaardigheid?

Hoe kunnen we de overblijvende emissies verdelen?

De westerse manier van leven zorgt voor een paradox. Omwille van het liberaal/christelijk gelijkheidsideaal wensen we dat elk individu dezelfde welzijnsstandaard kan ervaren zoals het Westen die kent, echter, wanneer elk individu zou leven zoals we in het Westen leven, dan zou de biofysische draagkracht van de aarde vele malen overschreden worden. Geven we dan ons gelijkheidsideaal op, of geven we het klimaat op, of is er een andere mogelijkheid?

Echter, dat is niet de enige paradox waar het klimaatprobleem ons voor plaatst. We staan ook voor een actieprobleem, waarbij het voor ons allen individueel rationeel is om onze eigen emissies niet terug te dringen (bv CO2 neutraal leven vergt veel inspanning en hoge investeringskosten), terwijl het collectief rationeel is dat iedereen de uitstoot terugdringt (niemand wenst de kwalijke gevolgen van de klimaatsverandering).
Het klimaatprobleem vergt dus collectieve actie, maar hoe kunnen we individuen of individuele landen tot zulke collectieve actie aanzetten? Met andere woorden, hoe maken we van het collectief rationele het individueel rationele? En hoe overtuigen we landen die speculeren over de mogelijke gevolgen en geen actie ondernemen?

Actie tegen de klimaatsverandering ondernemen impliceert dus dat we een absoluut totaal of een maximaal toelaatbaar gehalte van emissies bepalen, een zogenaamde cap. Echter, zulks impliceert dat het hoge aantal emissies die we in het Westen uitstoten, het aantal reduceert waar de globale armen aanspraak op kunnen maken. Met andere woorden, de westerse emissies die worden uitgestoten om luxe goederen te produceren reduceren het aantal emissies die de armen nodig hebben om in levensonderhoud te kunnen voorzien, om te ontwikkelen en armoede te reduceren.
Wanneer de klimaatsverandering niet wordt teruggedrongen dan worden fundamentele mensenrechten voor een groot deel van de wereldbevolking geschonden. 

© Gerd Zonneberg


Foto's Jo Dirix: 'Klimaatverandering: een ethisch probleem'


Cartoons Gie Campo